Zjawisko szkorbutu we współczesnym społeczeństwie – badania, objawy i przyczyny choroby

Kanadyjscy naukowcy po przeprowadzeniu analizy danych z dwóch szpitali na przestrzeni dziewięciu lat zidentyfikowali 52 przypadki szkorbutu, zarówno w pełnej formie, jak i nieobjawowej. Wskazuje to, według nich, na ignorowanie tej choroby w nowoczesnym społeczeństwie, co ma negatywne konsekwencje dla osób z grup ryzyka. Również statystyki z Europy wskazują na sporadyczne występowanie szkorbutu lub co najmniej niedoboru witaminy C, który jest jego przyczyną. Organizacja Światowej Zdrowia informuje o dużym rozpowszechnieniu tego problemu wśród uchodźców z Afryki, co ma istotny wpływ na ich przewidywaną długość życia.

Objawy szkorbutu pojawiają się zazwyczaj po około trzech miesiącach trwałego i poważnego niedoboru witaminy C. Na początku są one trudne do zidentyfikowania, ponieważ związane są głównie ze zmęczeniem, bladością skóry, słabością oraz bólami kończyn, szczególnie nóg. Jeśli nie zostanie podjęte leczenie, objawy choroby stają się coraz bardziej nasilone i pojawiają się dodatkowo symptomy skórne, takie jak małe wybroczyny rozmieszczone często na całym ciele. Wynikają one z niekontrolowanego krwawienia w tkankach, które jest widoczne również na dziąsłach. Występują także obrzęki, duszności i nasilające się bóle stawów i kości. Z czasem dziąsła stają się silnie zapalne, zęby zaczynają się ruszać, a nawet wypadać. U osób chorych na szkorbut obserwuje się również większą podatność na złamania oraz trudności w gojeniu ran – często otwierają się stare rany. Chorzy stają się również drażliwi i cierpią na zmienne, często depresyjne nastroje. Badanie krwi wykazuje nie tylko niedobór witaminy C, ale zazwyczaj również anemię.

Szkorbut u dzieci najczęściej objawia się utratą apetytu, siniakami i opuchlizną dziąseł, bólami kości i obrzękiem kończyn, często posiniaczonych, a także opóźnieniami w rozwoju kości. Dla organizmu dziecka szkorbut może stanowić jeszcze poważniejsze zagrożenie niż dla osoby dorosłej!

Podstawową przyczyną szkorbutu jest niedobór kwasu askorbinowego, inaczej witaminy C. Jak w przypadku innych witamin, nasze ciała nie są w stanie samodzielnie go produkować i potrzebują stałego dostarczania tej substancji przez pożywienie. Brak witaminy C przede wszystkim ogranicza produkcję kolagenu, białka odpowiedzialnego za integralność naszej tkanki łącznej, w tym naczyń krwionośnych. Żyły, tętnice i naczynia włosowate stają się więc kruche i łamliwe, co wyjaśnia wcześniej wspomniane krwawienia.

Niestety, niedobór kwasu askorbinowego poważnie wpływa również na absorpcję żelaza z jedzenia oraz hamuje działanie układu odpornościowego i metabolizmu cholesterolu.

Na rozwój szkorbutu szczególnie narażone są osoby głodzone, cierpiące na anoreksję, osoby starsze, a także alkoholicy i narkomani. Zagrożenie stanowią również różnego rodzaju restrykcyjne diety, zarówno odchudzające, jak i te wynikające z alergii pokarmowych. Szkorbut może być jednak skutkiem nie tylko niewłaściwej diety lub niedożywienia, ale także chorób towarzyszących takich jak zapalenie jelit (choroba Crohna), niewydolność nerek wymagająca regularnych dializ, zaburzenia przyswajania czy nawet silna i długotrwała niestrawność.