Dieta niskopurynowa jest rekomendowanym medycznie planem żywieniowym zaprojektowanym tak, aby złagodzić symptomy związane z dną moczanową. Jest to strategia dietetyczna mająca na celu poprawę jakości życia osób zmagających się z reumatycznymi stanami zapalnymi. Rzut oka na jej wytyczne i potencjalny wpływ na stan zdrowia jest niezwykle istotny dla każdego, kto chce nauczyć się więcej o tej diecie.
Głównym celem stosowania diety niskopurynowej jest leczenie dny moczanowej – powszechnej i bardzo bolesnej choroby, która według różnych statystyk, dotyka od 1 do 7% populacji. Ta choroba jest częściej diagnozowana u mężczyzn, a czynniki ryzyka obejmują wiek i genetykę. Nadmierna waga oraz niezdrowe odżywianie mogą również przyczynić się do rozwoju dny moczanowej, której główne objawy to silne bóle stawów (szczególnie dużej palucha), opuchlizna, zaczerwienienie oraz ograniczona ruchomość.
Diagnoza dny moczanowej jest oparta na badaniach krwi (poziom kwasu moczowego) a także na zdjęciach RTG i USG. Lekarz może również pobrać płyn ze stawu do analizy zawartości kryształów kwasu moczowego.
Puryny to organiczne związki chemiczne, które naturalnie występują w ciele człowieka i są przez niego produkowane. Puryny endogenne są związane z procesem obumierania komórek, który musi być odpowiednio przetworzony przez organizm. Na szczęście, zdrowy organizm posiada skuteczne mechanizmy eliminacji puryn. Jednakże, nawet jedna trzecia puryn w organizmie ma charakter egzogenny, co oznacza, że pochodzą one z zewnętrznych źródeł, takich jak jedzenie. Obie formy puryn są metabolizowane w organizmie, tworząc produkt uboczny – kwas moczowy. 90% tego „odpadu” jest recyklowane przez procesy komórkowe, natomiast pozostałe 10% jest wydalane w postaci kału i moczu.
Chociaż naturalne procesy ciała zwykle utrzymują równowagę, czasami mogą wystąpić zakłócenia. Gdy poziom puryn w ciele jest za wysoki, we krwi zaczyna gromadzić się nadmiar kwasu moczowego – stan nazywany hiperurykemią, który często poprzedza wystąpienie dny moczanowej. Wielu pacjentów nie odczuwa żadnych objawów hiperurykemii, dlatego często jest ona ignorowana.
Niestety, kwas moczowy może się przenosić do stawów, gdzie zaczyna krystalizować. W miarę jak kryształy rosną, zaczynają powodować silne stany zapalne, które są charakterystyczne dla pełnoobjawowej dny. Ale hiperurykemia może mieć również inne negatywne skutki na zdrowie. Czasami nadmiar kwasu moczowego gromadzi się w nerkach, tworząc tzw. kamienie nerkowe – bardzo bolesną chorobę, która w skrajnych przypadkach może wymagać interwencji chirurgicznej.
Przewiduje się, że dieta niskopurynowa służy do zapobiegania powyżej opisanym problemom poprzez działanie na ich źródło. Ograniczając spożycie puryn z pożywienia, dąży się do zmniejszenia produkcji kwasu moczowego i zapobiegania poważniejszym problemom zdrowotnym. Warto jednak pamiętać, że nadmierny wzrost poziomu kwasu moczowego może wynikać z zaburzeń w jego wydalaniu. Te mogą być spowodowane zarówno przez leki (w tym witaminę B3), jak i inne problemy zdrowotne takie jak choroby nerek, kwasica, sarkoidoza płucna, niedoczynność tarczycy lub nadczynność przytarczyc.